Łuszczyca jest autoimmunologiczną, zapalną i przewlekłą chorobą skóry. Jej etiopatogeneza nie jest do końca wyjaśniona. Wśród czynników warunkujących występowanie łuszczycy ważną rolę przypisuje się czynnikom genetycznym, związanym między innymi z polimorfizmem genu HLA-Cw6 oraz zaburzeniom o podłożu immunologicznym. Zmiany skórne obecne w łuszczycy mogą być wyzwalane przez czynniki środowiskowe, takie jak styl życia, w tym dietę, przebyte infekcje, niektóre leki oraz czynniki psychologiczne Zmiany skórne mogą mieć różny stopień nasilenia, od małych i miejscowo zlokalizowanych, po całkowite pokrycie ciała. Coraz częściej przebieg łuszczycy łączy się z dietą chorego. Wykazano między innymi, że u osób chorujących na łuszczycę często obserwuje się zaburzenia gospodarki lipidowej, obniżone miano HDL, a podwyższone LDL oraz trójglicerydów, co w głównej mierze warunkowane jest przez nieprawidłową dietę.
Dieta łuszczyca – czynniki wpływające na przebieg choroby
Objawy nasilają się w zimie i przy stosowaniu niektórych leków, takich jak na przykład beta- adrenolityki i NLPZ. Wszelkie infekcje oraz stres psychiczny również odgrywają negatywną rolę na stan skóry. Czynnikami wpływającymi niekorzystnie na przebieg choroby są: otyłość, nadmierne spożycie alkoholu, mała podaż kwasów tłuszczowych omega 3 ( EPA i DHA) oraz przeciwutleniaczy, spożywanie glutenu, ale tylko w obecności celiakii. Nic dziwnego, że u pacjentów z przeciwciałami przeciwko gliadynie nasilenie choroby łuszczycowej zmniejsza się po zaledwie 3 miesiącach diety bezglutenowej.
Otyłość a dieta w łuszczycy
Jedną z podstawowych zasad dietetycznych w zwalczaniu łuszczycy jest kontrola wagi w przypadku nadmiernego BMI. Badanie z 2014 r. opublikowane w czasopiśmie American Academy of Dermatology ujawniło korelację między otyłością a zwiększonym ryzykiem chorób łuszczycowych. Naukowcy odkryli, że wzrost wskaźnika masy ciała (BMI) wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju łuszczycy i łuszczycowego zapalenia stawów, a także ze wzrostem nasilenia objawów. Otyłość może być czynnikiem wyzwalającym łuszczycę u osób, które są już predysponowane genetycznie. Dzieje się tak, ponieważ komórki tłuszczowe wydzielają cytokiny, adipokiny, białka, które mogą wywoływać proces zapalny. Ponadto otyłość może zmniejszać działanie terapeutyczne niektórych leków stosowanych w leczeniu łuszczycy. W innym badaniu przeprowadzonym w tym samym roku i opublikowanym w British Journal of Dermatology stwierdzono związek między utratą masy ciała a zmniejszeniem nasilenia łuszczycy. W tym badaniu przeanalizowano wynik „interwencji dietetycznej” związanej z ćwiczeniami w ciągu 20 tygodni. Pojawiła się wyraźna korelacja między utratą masy ciała a poprawą łuszczycy. Ponadto pacjenci, którzy stracili większą wagę, wykazywali dalszą poprawę choroby.
Dieta przeciwzapalna w łuszczycy
Jako że łuszczyca jest chorobą zapalną, obiecującą dietą w łuszczycy może dieta o dużym potencjale przeciwzapalnym. Wiele osób dotkniętych tym zaburzeniem twierdzi, że doświadcza znacznej poprawy poprzez zwiększenie liczby związków przeciwzapalnych w ich codziennym żywieniu. Odpowiedź na taką dietę może się różnić w zależności od indywidualnych okoliczności i genetyki. Jednak większość chorych pozytywnie reaguje na zmiany diety i stylu życia mające na celu kontrolowanie przewlekłego stanu zapalnego. W przypadku łuszczycy pokarmy, których należy bezwzględnie unikać (ponieważ wykazano, że powodują lub nasilają stany zapalne) to: czerwone i tłuste mięso, rafinowana, przetworzona, przetworzona żywność, proste cukry. Niektórzy sugerują również wyeliminowanie: mleka, produktów mlecznych oraz owoców i warzyw należących do rodziny Solanaceae (ziemniaki, pomidory, papryka, bakłażany itp.), z drugiej strony ich potencjał zapalny jest jedynie teoretyczny i nie znalazł żadnej wartości naukowej. Przeciwnie, żywność, którą należy uwzględnić (ponieważ wykazano, że zmniejsza stan zapalny) to: ryby zimnowodne (dzięki ich bogactwu w EPA i DHA), nasiona lub owoce oleiste, takie jak siemię lniane, oliwa z oliwek, olej z orzechów włoskich. Olej z orzechów włoskich jest roślinnym źródłem kwasu linolowego (kwas tłuszczowy omega 6), alfa-linolenowego (kwas tłuszczowy omega 3) oraz witaminy E. Warto dietę również wzbogacić o świeże owoce i warzywa o jasnych kolorach (bogate w karotenoidy, witaminę E, witaminę C i substancje fenolowe – silne przeciwutleniacze).
Dieta łuszczycowa i gluten
Obecność glutenu w diecie, w przypadku choroby trzewnej może pogorszyć stan chorego na łuszczycę. Istnieje wiele badań, w których oceniano zalety diety bezglutenowej w przypadku łuszczycy z celiakią, potwierdzają one, że poprawa stanu skóry jest znacząca. Ponadto podkreśla się, że obecność łuszczycy podwaja ryzyko zachorowania na celiakię. Jednakże nie ma konkretnych dowodów na to, że dieta bezglutenowa może poprawić przebieg łuszczycy u osób bez celiakii. W przypadku wątpliwości czy występuje choroba trzewna, która czasami objawia się nietypowymi objawami, konieczne są badania diagnostyczne, takie jak: badania krwi oraz biopsja jelit.
Kwasy tłuszczowe omega 3 w diecie przeciw łuszczycy
Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), w szczególności kwas linolowy i α-linolenowy, nie są syntetyzowane w organizmie człowieka, muszą być one dostarczane z pożywienia. EPA i DHA (kwasy omega 3) są obecne w tłustych rybach morskich i algach. Niektóre osoby z łuszczycą cierpią na niedobór niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT). Nadmiar kwasów tłuszczowych omega 6 (np. kwas linolowy) w diecie i zaburzona proporcja z kwasami omega 3 może indukować oraz zaostrzać stan zapalny. Badania przeprowadzone na suplementach kwasów tłuszczowych omega 3 wykazały, że mogą one pomóc zmniejszyć nasilenie łuszczycy. Ważna jest również odpowiednia podaż kwasu gamma linolenowego (GLA), który wykazuje silne właściwości przeciwzapalne, poprzez indukowanie syntezy interleukiny 1(IL-1) oraz kwasu 15- hydroksyeikozatrienowego (15 – HETE), wykazują one działanie przeciwzapalne i antyproliferacyjne poprzez blokadę syntezy leukotrienu B4 (LTB4). GLA dodatkwo aktywuje oksydoreduktazę (enzym układu antyoksydacyjnego). Łuszczyca cechuje się zmniejszoną ilością wolnych kwasów tłuszczowych (WKT), zaburzoną produkcją i dystrybucją ceramidów, dlatego tak ważna jest podaż NNKT w diecie.
Antyoksydanty w diecie przeciw łuszczycy
Chorobom skóry, w tym łuszczycy towarzyszy nadmiar reaktywnych form tlenu (RFT), dlatego tak istotne jest aby dieta w łuszczycy była bogata w substancje przeciwutleniające. Osoby z łuszczycą często mają niski poziom selenu w surowicy, silnego przeciwutleniacza. Selen jest głównym składnikiem centrum aktywnego enzymu- peroksydazy glutationowej, który jest niezbędny do syntezy glutationu, który jest jednym z najsilniejszych antyoksydantów. Związki chemiczne zawierające witaminę A bądź jej prekursory są niezbędne do produkcji zdrowych komórek skóry, a żółte i pomarańczowe warzywa są jej doskonałym źródłem. Karotenoidy to grupa związków, które są prekursorami witaminy A. do których zaliczamy, m.in. betakaroten, zeaksantynę, luteinę oraz likopen. Bogatym źródłem karotenoidów są: czerwona papryka, marchew, szpinak, czarne porzeczki. W łuszczycy wytwarzane jest zbyt wiele komórek skóry, proces keratynizacji jest znacząco przyśpieszony. Witamina A może pomóc złagodzić objawy łuszczycy, zmniejszając nadprodukcję tych komórek. Flawonoidy są kolejnymi przeciwutleniaczami, które powinny znaleźć się w diecie, neutralizują one wolne rodniki, wykazują silne działanie przeciwzapalne, są inhibitorami cyklooksygenaz (COX), lipoksygenaz (LOX) hamują uwalnianie interleukin: IL-1, IL-8, IL-10 i IL-12, normalizują proces różnicowania keratynocytów. Bogatym źródłem tych związków są: czerwone porzeczki, winogrona, brokuły, jagody.
Witamina D w diecie przeciw łuszczycy
Witamina D ma modulujący wpływ na proliferację komórek naskórka (nadmierna w łuszczycy). Łuszczyca jest związana z nadmierną aktywacją limfocytów Th1, które to wydzielają IFN gamma (interferon gamma) co wpływa na zwiększone namnażanie się komórek naskórka. Witamina D3 zmniejsza aktywność Th1, tym samym może wpływać na poprawę stanu skóry. Dodatkowo witamina ta normalizuje proces różnicowania keratynocytów, zmniejsza poziom interleukin 1 i 8 (IL-1 i IL-8), działa tym samym przeciwzapalnie. Zwiększa ekspresję receptora dla interleukiny 10, która wykazuje działanie przeciwzapalne. Głównymi źródłami pokarmu witaminy D są: olej z wątroby dorsza, łosoś, makrela, tuńczyk, wzbogacone odtłuszczone mleko, jaja (żółtko). Pamiętajmy, że większość witaminy D jest endogenna (skórna), synteza witaminy D zachodzi podczas ekspozycji na światło słoneczne, szczególnie w gorących porach roku. Więcej o witaminie D w kosmetologii przeczytacie tutaj
Rady dla chorych na łuszczycę
- Pełnoziarniste produkty i strączki powinny zastąpić pokarmy z białej mąki.
- Należy unikać żywności o wysokiej zawartości tłuszczów nasyconych i uwodornionych, bogatych w łańcuchy w konformacji trans (żywność pakowana, słodkie i pikantne przekąski, fast food ).
- Należy jeść chude mięso, ryby i nasiona oleiste o niskiej zawartości nasyconych tłuszczów i bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe.
- Ryby powinno się spożywać co najmniej dwa razy w tygodniu, najlepiej z dzikiej hodowli (np. tuńczyk, makrela, śledź i pstrąg). Zawierają one niezbędne kwasy tłuszczowe omega 3 (EPA i DHA), które zmniejszają stan zapalny i ryzyko nasilenia
- Ważny by utrzymywać poziom cukru we krwi na optymalnym
- Należy ograniczyć alkohol, szczególnie w przypadku ciężkiej łuszczycy, stymuluje wydzielanie histaminy oraz cytokin
- Bardzo istotna jest podaż związków przeciwutleniających i przeciwzapalnych, np. flawonoidy, karotenoidy,
- Ważna jest aktywność fizyczna, powoduje ona zmniejszenie poziomu czynnika martwicy nowotworów (TNFalfa), a w łuszczycy jego miano jest podwyższone.
Przydatne suplementy Kwasy omega-3
Wśród najpopularniejszych suplementów zalecanych w przypadku łuszczycy wyróżnia się te oparte na kwasach tłuszczowych omega 3. Wykazują pozytywny wpływ na zmniejszanie stanów zapalnych i prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. Najważniejszy jest prawidłowy stosunek między kwasami omega 3 a 6, który powinien wynosić 1:3-4. To za pośrednictwem kwasów omega 3 są syntezowane cytokiny przeciwzapalne.
Kwasy omega 7
Olejem bogatym w kwas omega 7 jest olej rokitnikowy. Jako, że kwas omega 7 znajduje się w lipidach skóry to posiada silne właściwości nawilżające oraz natłuszczające. Dodatkowo olej z rokitnika charakteryzuje się wysoką zawartością witaminy A i E i flawonoidów.
Olej z ogórecznika, z wiesiołka, z pestek malin
Olej z ogórecznika w połączeniu z owsem, zażywany jako suplement diety, ma niezwykle interesujące właściwości. Taka mieszanka bogata jest w GLA (kwas gamma-linolenowy), który silnie łagodzi stany zapalne. Olej z wiesiołka i z pestek malin również są bogate w kwas GLA.
Ziele bratka
Ziele bratka jest bogate w taniny, które poprawiają pracę gruczołów łojowych (sebum natłuszcza i wygładza skórę). Zawiera ono liczne flawonoidy (ważne źródło antyoksydantów) i witaminę E, która ma właściwości silnie przeciwzapalne i przeciwoksydacyjne.
Podsumowując, dieta łuszczycowa może stanowić uzupełnienie leczenia farmakologicznego bądź wraz z leczeniem miejscowym być głównym czynnikiem wpływającym na poprawę stanu skóry. Każdy organizm jest inny i wymaga indywidualnego podejścia dietetycznego, jednakże są pewne zaburzenia na poziomie ogólnoustrojowym, skórnym w przypadku łuszczycy, które można złagodzić prawidłowo zbilansowaną dietą.
